Sưu tầm từ Internet
NHÂN QUẢ
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
Câu chuyện thứ nhất xin kể về ông Gandhi.
Ông là một vị anh hùng của dân tộc Ấn Độ, ông đã chỉ đạo cuộc kháng chiến chống
chế độ thực dân của Đế quốc Anh và giành độc lập cho Ấn Độ với sự ủng hộ nhiệt
liệt của hàng triệu người dân. Ông được dân Ấn Độ gọi một cách tôn kính là
“Linh hồn lớn”, “Vĩ nhân”, “Đại nhân” hoặc là “Thánh Gandhi”.
Người ta kể chuyện là có thời ông Gandhi
đi một chuyến xe lửa. Khi xe bắt đầu chuyển bánh thời ông nhảy vội vã lên tàu
khiến cho một chiếc giày của ông rơi xuống đường. Ông không thể nào nhảy xuống
để nhặt lại chiếc giày trong khi tàu chạy càng lúc càng nhanh. Ông bèn tháo
luôn chiếc giày còn lại trong chân và ném về phía chiếc giày kia ở dưới đường.
Hành khách trên tàu tỏ vẻ ngạc nhiên khi nhìn thấy thế và lấy làm lạ về hành động
kỳ quặc của ông.
Gandhi mỉm cười và ôn tồn giải thích rằng:
“Nếu có một người nghèo nào lượm được chiếc giày thứ nhất thì người đó có thể
tìm thấy chiếc thứ hai và như thế là có được đủ đôi giày để đi.”
Chúng ta ít khi nghĩ đến các người khác mà
thông thường chỉ nghĩ về chính bản thân mình mà thôi. Khi bị mất mát thì điều đầu
tiên chúng ta nghĩ đến là những thiệt thòi và bất hạnh của mình. Kế đó mất thêm
nhiều thời gian nữa để nuối tiếc, than thở, rồi sinh ra chán nản. Nhiều khi trở
nên bực bội và gắt gỏng nữa.
Gandhi đã có một hành động thật cao quý vì
trong khi bản thân mình bị mất mát như thế, ông vẫn để tâm nghĩ đến người khác.
Hành động này chứng tỏ việc nghĩ đến người khác đã trở thành một phần trong tâm
tưởng và nguyên tắc sống của ông.
Nếu trong những lúc mà chúng ta được sống
an bình và thành công mà chúng ta còn không quan tâm tới những kẻ bị bất hạnh
hơn mình thì liệu khi gặp gian khó, mất mát, ta có thể làm được điều đó hay
không? Trong xã hội, xung quanh chúng ta hàng ngày có biết bao nhiêu người thiếu
thốn đang cần sự giúp đỡ. Những gì họ cần đến không nhất thiết phải luôn luôn
là vật chất, nhiều khi họ chỉ cần một lời động viên an ủi. Cõi ta bà này sẽ hạnh
phúc biết bao nếu mỗi chúng sinh không chỉ chăm lo cho lợi ích riêng mình mà
còn chăm lo cho lợi ích của người khác nữa.
***
Câu
chuyện thứ hai liên quan tới vị danh tướng Dwight Eisenhower. Ông là một vị tướng 5 sao trong Lục quân Hoa Kỳ
và là Tổng thống Hoa Kỳ thứ 34 từ năm 1953 đến 1961. Trong thời Đệ nhị Thế chiến,
ông phục vụ với tư cách là tư lệnh tối cao các lực lượng đồng minh tại Châu Âu,
có trách nhiệm lập kế hoạch và giám sát cuộc tiến công xâm chiếm thành công vào
nước Pháp và Đức năm 1944–45 từ mặt trận phía Tây
Vào thời xa xưa đó, một hôm ông Eisenhower
cùng với đoàn tùy tùng của ông vội vã lái xe về tổng hành dinh quân đội ở Pháp
để tham dự một cuộc họp khẩn cấp. Lúc đó trời đang mùa đông lạnh buốt lại thêm
mưa tuyết rơi phủ đầy khắp nơi. Xe đang chạy thì ông bất ngờ để ý nhìn thấy có
hai vợ chồng già người Pháp ngồi ở bên lề đường đang run rẩy vì cái lạnh giá buốt.
Ông lập tức ra lệnh cho đoàn tùy tùng ngừng lại và muốn phái một thông dịch
viên tiếng Pháp tới hỏi thăm cặp vợ chồng này. Một viên tham mưu nhắc nhở ông
là nên để cho nhân viên công lực tại địa phương lo chuyện này, phái đoàn phải
đi nhanh lên vì sợ trễ cuộc họp. Ông nói nếu đợi cảnh sát địa phương tới thì sợ
là quá muộn và hai người này sẽ chết cóng.
Sau khi hỏi thăm, ông Eisenhower biết được
là họ đang muốn tới Paris để gặp con trai nhưng xe của họ bị chết máy giữa đường.
Ông bảo hai vợ chồng già mau lên xe của ông. Ông không hề quan tâm đến chức phận
của ông và không hề tỏ thái độ gì trước hai kẻ đang gặp nạn này. Ông chỉ theo bản
tính lương thiện vốn sẵn có của ông là luôn luôn muốn giúp đỡ người hoạn nạn mà
thôi. Ông liền ra lệnh thay đổi lộ trình, đưa cặp vợ chồng tới Paris trước, rồi
ông và đoàn tùy tùng mới lái xe tới tổng hành dinh để dự cuộc họp.
Không ngờ chính sự chuyển hướng đi thình
lình ngoài kế hoạch này đã cứu mạng ông! Quân Quốc Xã có tin tình báo nên biết
chính xác hành trình của ông và đã bố trí sẵn các tay súng bắn tỉa nấp rình tại
các ngã tư. Nếu ông tới thì sẽ bị hạ sát ngay chỗ đó. Nhưng hóa ra chỉ nhờ vào
cái tâm lương thiện, cái lòng từ bi đã
giúp ông đổi lộ trình và tránh thoát cuộc mưu sát này. Quả là tự cứu mình bằng
cách giúp người khác.
***
Câu chuyện thứ ba kể về một cậu bé nhà
nghèo tên là Howard Kelly. Quá nghèo nên hàng ngày cậu thường phải đến gõ cửa từng
nhà để bán báo trên đường đi tới trường học của mình.
Một hôm cơn đói nổi lên thình lình, cậu
thò tay vào túi thì thấy chỉ có một đồng duy nhất cuối cùng. Đồng tiền này cậu
định dành lại để mua thức ăn cho mấy đứa em ở nhà. Sau vài giây phút lưỡng lự cậu
quyết định đi tới ngôi nhà ở phía trước để xin chút đồ ăn. Nhưng người mở cửa
cho cậu lại là một cô bé xinh đẹp và dễ thương. Cậu tỏ ra bối rối và ngại ngần,
nên cậu chỉ dám mở miệng xin một cốc nước để uống mà thôi.
Cô bé trông thấy cậu có vẻ nghèo nàn và
đang mệt lả đi vì đói nên thay vì mang nước cô lại đem cho cậu một cốc sữa lớn.
Cậu từ từ uống một cách ngon lành rồi mới rụt rè khẽ hỏi cô gái: “Tôi nợ cô bao
nhiêu?” Cô gái trả lời: “Bạn không nợ nần gì tôi cả. Mẹ tôi đã dạy là không bao
giờ làm điều tốt mà còn chờ được trả công.” Cậu cảm động nói: “Tôi thành thực
biết ơn cô.”
Sau
khi rời khỏi ngôi nhà cô bé tốt bụng đó, cậu Howard Kelly không chỉ cảm thấy cơ
thể khỏe khoắn trở lại mà cậu còn có lòng tin tưởng hơn vào từ tâm của con người.
Điều này giúp ý chí cậu mạnh mẽ thêm lên và không chịu khuất phục số phận hẩm
hiu của mình.
Nhiều năm sau đó, cô gái trẻ nói trên mắc
phải một căn bệnh rất hiểm nghèo. Các bác sỹ tại địa phương đã cố gắng nhưng
đành bó tay, không thể làm thuyên giảm bệnh. Cuối cùng họ quyết định chuyển cô
lên bệnh viện thành phố nơi có nhiều chuyên gia mong chữa khỏi bệnh cho cô.
Trong số các bác sỹ được mời tới hội chẩn
có một người tên là Howard Kelly. Khi nghe tới cái tên nơi quê quán của cô gái,
một tia sáng chợt lóe lên trong ký ức của Kelly. Kelly vội đứng dậy, chạy xuống
phòng cô gái. Bước tới gần giường bệnh ngay lập tức Kelly đã nhận ra đó chính
là cô gái cho mình sữa ngày xa xưa. Kelly quay trở lại phòng hội chẩn và đề nghị
được là người phụ trách ca bệnh đó.
Kelly làm hết sức mình với một sự quan tâm
đặc biệt để chữa bệnh cho cô gái. Sau một thời gian chống chọi bệnh tình cô
thuyên giảm và cuối cùng là khỏi bệnh hoàn toàn.
Trước ngày cô gái xuất viện, bác sỹ Kelly
đã yêu cầu nhân viên quầy thu ngân chuyển hóa đơn tới bàn giấy của mình. Kelly
viết ít chữ lên trên hóa đơn trước khi nó được gởi tới phòng bệnh để trao cho
cô gái.
Khi mở ra đọc cô gái thầm nghĩ rằng có lẽ
cô sẽ phải ra sức làm việc cả đời mới trả hết món tiền này. Nhưng cô thật sự ngạc
nhiên khi đọc thấy trên phần đầu hóa đơn đã ghi sẵn dòng chữ: “Hóa đơn đã được
thanh toán bằng một ly sữa”. Và người ký tên là: “Bác Sỹ Howard Kelly.”
***
Câu chuyện thứ tư xảy ra tại Đại học
Stanford vào năm 1892. Thời đó có một học sinh 18 tuổi gặp khó khăn trong việc
trả tiền học. Là một trẻ mồ côi anh ta không biết đi nơi đâu để kiếm ra tiền,
anh bèn nảy ra một sáng kiến. Anh cùng một người bạn khác quyết định tổ chức một
buổi nhạc hội ngay trong khuôn viên trường để gây quỹ cho việc học.
Họ đến mời Ignacy J Paderewski, một nghệ
sĩ dương cầm đại tài. Người quản lý của Paderewski yêu cầu một khoản tiền là
$2000 cho buổi biểu diễn. Sau khi họ thỏa thuận xong, hai người sinh viên bắt
tay ngay vào công việc chuẩn bị buổi trình diễn. Ngày ấy cuối cùng đã đến.
Paderewski đã tới biểu diễn tại Stanford. Nhưng không may là vé không bán được
hết. Sau khi tổng kết số tiền bán vé họ chỉ có được $1600. Họ thất vọng, đến để
trình bày hoàn cảnh của mình với Paderewski. Họ đưa cho ông toàn bộ số tiền bán
vé, cùng với một check nợ $400 và hứa rằng họ sẽ cố gắng trả số nợ ấy thật sớm.
Không ngờ Paderewski lại xé bỏ tờ check,
trả lại số tiền cho hai chàng thanh niên và nói: “Hãy giữ lấy 1600 đô này, sau
khi trừ hết tất cả các chi phí cho buổi biểu diễn còn bao nhiêu các cậu cứ giữ
lấy cho việc học. Còn dư bao nhiêu nữa thì mới đưa cho tôi.” Hai chàng thanh
niên vô cùng bất ngờ, xúc động nói lời cảm ơn…
Đây
chỉ là một việc nhỏ, nhưng đã chứng minh được nhân cách tuyệt vời của
Paderewski. Ông giúp hai người mà ông ấy không hề quen biết. Trong cuộc sống hầu
hết chúng ta đều nghĩ: “Nếu giúp họ, chúng ta sẽ được gì?” Nhưng những người vĩ
đại lại nghĩ khác: “Nếu mình không giúp họ, điều gì sẽ xảy ra với những con người
đang gặp gian khó này?” Người có từ tâm giúp ai không mong đợi sự đền đáp và chỉ
nghĩ đó là việc nên làm mà thôi.
Người nghệ sĩ dương cầm tốt bụng
Paderewski nói trên sau này trở thành Thủ Tướng của nước Ba Lan. Ông là một vị
lãnh đạo tài năng. Không may chiến tranh thế giới bùng nổ và đất nước của ông bị
tàn phá nặng nề. Hơn một triệu rưỡi người dân đang bị chết đói. Chính phủ của
ông không còn tiền. Không biết đi đâu để tìm sự giúp đỡ ông bèn đến Cơ Quan Cứu
Trợ Lương Thực Hoa Kỳ để nhờ trợ giúp.
Người đứng đầu cơ quan đó chính là Herbert
Hoover, người sau này trở thành Tổng Thống thứ 31 của Hoa Kỳ. Ông Hoover đồng ý
giúp đỡ và nhanh chóng gửi hàng tấn lương thực để cứu giúp những người Ba Lan
đang bị đói khát ấy. Cuối cùng thì thảm họa cũng đã được ngăn chặn.
Thủ Tướng Paderewski lúc bấy giờ mới cảm
thấy thoải mái. Ông bèn quyết định đi sang Hoa Kỳ để tự mình cảm ơn ông Hoover.
Thế nhưng khi Paderewski chuẩn bị nói câu cảm ơn thì ông Hoover vội cắt ngang
và nói: “Ngài không cần phải cảm ơn tôi đâu. Có lẽ ngài không còn nhớ, nhưng
vài năm trước, ngài có giúp đỡ hai cậu sinh viên trẻ tuổi ở bên Mỹ được tiếp tục
đi học, và tôi là một trong hai chàng sinh viên đó đấy.”
***
Thế giới này quả là một nơi tuyệt vời. Bạn cho đi thứ gì thì sẽ nhận được những điều tốt đẹp đáp lại!
(The world is a
wonderful place. What goes around comes around!)
Người ta cũng còn nhớ ông Winston
Churchill từng nói đại ý rằng chúng ta sinh sống bằng những gì chúng ta kiếm được,
nhưng chúng ta tạo lập đời mình bằng chính những gì mà chúng ta bố thí. Sống
trên đời phải có một chút gì cho đi. Một chút đó chính là cái mình cố gắng (We
make a living by what we get, but we make a life by what we give.)
Quả thật Đức Phật đã từng khuyên dạy chúng
sinh là hãy chăm tu tập “Tứ Vô Lượng Tâm”, tức là “bốn món tâm rộng lớn không
lường được”, đó là các tâm “Từ, Bi, Hỷ, Xả”. Riêng tâm “Từ” là khả năng hiến tặng
niềm vui cho tha nhân, cho người khác, lòng lành giúp ích cho người, lòng
thương yêu, chúng sinh, lòng mong ước cho tất cả chúng sinh đều được an lành
vui vẻ.
Tâm từ không phải là sự yêu thương thiên về
xác thịt, về tình dục, cũng không phải là lòng trìu mến vị kỷ, lòng luyến ái đối
với riêng người nào. Tâm từ không phân biệt kẻ thân người sơ, không dành riêng
cho tình đồng chí, đồng chủng, cũng không dành riêng cho tình đồng hương hay đồng
đạo. Hơn nữa tâm từ không phải chỉ nên có giữa người và người mà phải bao trùm
tất cả chúng sinh, bởi vì, loài cầm thú cũng cần đến sự giúp đỡ và tình thương.
Nói tóm lại, tâm từ bao la, rộng rãi, trải
ra đồng đều, không còn sự khác biệt giữa mình và người. Cái gọi là “ta” không
còn nữa. Mọi sự chia rẽ đều biến mất như đám sương mù tan trong nắng sáng. Vạn
vật trở thành một, đồng thể, đồng nhất.
“Kinh Pháp Cú” cũng nói đến “Luật Nhân Quả”.
“Nhân” nghĩa là nguyên nhân, là hạt, tức hạt giống sinh ra một vật hữu hình hay
là sức mạnh sinh ra một vật vô hình. “Quả” là kết quả, là trái, tức là kết quả
hữu hình hoặc vô hình của một hạt đã gieo trồng. Nhân là năng lực phát động, quả
là sự hình thành của năng lực phát động ấy. Nhân và quả là hai trạng thái tiếp
nối nhau mà có. Nếu không có nhân thì không có quả, nếu không có quả thì không
có nhân. Định luật hiển nhiên này mọi người đều nhận thấy. Định luật nhân quả
liên tục kéo dài vô cùng tận, như những lượn sóng chập chùng trên mặt đại
dương.
Theo “Luật Nhân Quả” một khi đã làm lành,
đã hành động thiện, thời quả lành sẽ chờ đợi chúng ta.
(Pháp
Cú 68)
Việc
làm rất thiện, rất lành
Nếu
làm xong thấy lòng mình thảnh thơi
Chẳng
ăn năn, lại mừng vui
Tương
lai quả báo đẹp tươi tốt lành.
Khi đã làm lành, đã tạo các nghiệp hiền
thiện, người ta có quyền thốt lên nỗi niềm sung sướng an vui khi nhìn thấy kết
quả tốt của nghiệp thiện mà mình tạo ra. Một người từng có tâm đạo nhiệt thành
và có đời sống đạo hạnh. Ông thường hay bố thí, lại hay dưng thực phẩm và cúng
dường các vật dụng cần thiết cho chư Tăng. Các con ông tất cả đều giống tính
cha, biết giữ gìn giới đức và chăm lo bố thí. Khi đang hấp hối trên giường, ông
thỏa thích nhìn thấy những cảnh trạng hạnh phúc. Sau khi trút hơi thở cuối cùng
một cách an vui người ấy tái sinh vào nhàn cảnh. Đức Phật dạy kẻ làm phước, làm
thiện sẽ đươc an vui trong kiếp này và kiếp sau, suốt hai kiếp đều an vui. Cả
hai đời hạnh phúc vì đã tạo phước, và còn hạnh phúc hơn nữa khi kiếp sau được
sinh vào cõi lành.
(Pháp
Cú 16)
Vui mừng
ngay ở kiếp này
Kiếp
sau cũng lại tràn đầy mừng vui:
Người
làm điều thiện ở đời
Thấy
chân hạnh phúc khắp nơi theo mình
Quay
nhìn việc thiện tạo thành
Sướng
vui dào dạt, an lành chứa chan.
Muốn cho niềm an vui tồn tại lâu dài, muốn
nuôi dưỡng thiện nghiệp, người trí cần hướng thân nghiệp, khẩu nghiệp, ý nghiệp
về các việc lành. Người trí chẳng những lo kiểm soát Thân mà còn lo điều phục,
bảo vệ Tâm và Ý nữa:
(Pháp
Cú 18)
Đầy
tràn vui sướng kiếp này
Sướng
vui cũng lại tràn đầy kiếp sau:
Người
làm nghiệp thiện vui sao
Nhủ
lòng: “Mình tạo biết bao phước lành!”
Kiếp
sau sẽ được tái sinh
Vào
nơi hạnh phúc an bình chứa chan.
Các câu chuyện về các nhân vật có thật
trong xã hội được kể ở trên quả thật một lần nữa khiến chúng ta thấm thía về những
lời dạy vàng ngọc của Đức Phật về “Nhân” và “Quả”.
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
(12 - 2014)